Bağışıklık Sistemi Destekçileri (Suplementler)

Vitamin, mineral ve diğer besin desteklerinin, beslenmesine ve sağlığına özen gösterenler için gerekli olmadığı genel olarak kabul görmektedir. Çünkü sebze ve meyve ağırlıklı beslenmede (işlenmemiş) vücut için gerekli vitamin ve mineraller sağlandığı için ekstra olarak almak fazlalık olarak görülmektedir. Vücudumuzda fazla aldığımız vitaminler genellikle karaciğerde (C vitamini hariç) depolanmaktadır. O yüzden örneğin bir gün önce yediğiniz havuç, eğer vücudunuz için kullanılmadıysa karaciğerinizde sonradan kullanılmak üzere depolanır.

Ancak, daha sağlıklı olmaya ve hastalıklarla savaşmaya yönelik tüm beslenme yaklaşımlarının temelinde her zaman sağlıklı bir diyet yatar. Sıradan bir marketten alacağınız yiyeceklerin çoğunda yağ, şeker ve tuz oranı nispeten yüksekken, bu yiyecekler lif, vitamin ve mineral gibi sağlığı pekiştiren ögeler açısından fakirdir. Rafine edilmiş ve işlenmiş besinler temel besin ögelerini kaybetmiş ve bu besin ögelerinden yoksundurlar. Örneğin, tam buğday unu beyaz una dönüştürülürken yapısındaki lifin, kalsiyumun, magnezyumun ve çinkonun yarısından fazlasını kaybeder.

Ne üzücü ki taze sebze ve meyveler bile verimsiz topraklar, hızlandırılmış ürün yetiştirme yöntemleri, çok uzun depolama ve nakliye süreleri ile böcek ilaçları kullanımı yüzünden besin ögesi ve değeri bakımından fakirleşmektedir. Taze olarak halka sunabilmek için olgunlaşmadan toplanan ürünler, besin içeriği yönünden yoksul kalmaktadır. Belirli sağlık rahatsızlıklarını önlemek veya tedavi etmek için gerekli olan besin ögelerinin miktarı, tavsiye edilen günlük dozlardan (RDA- Recommended Daily Allowances) genellikle daha yüksek olarak söylenmektedir. RDA’lar, besin ögesi eksikliğini önlemek için alınması gereken uygun besin ögesi miktarları gösteren literatür rehberidir. Fakat RDA’lar insanların bireysel ihtiyaçlarından kaynaklanabilecek farklılıkları hesaba katmazlar. Bu sebeple her zaman için bir uzman hekim ve diyetisyen eşliğinde beslenme düzeninin oluşturulmasında fayda vardır.

Bağışıklık sistemine için gerekli olan ve bazı hastalık durumlarında ekstra olarak kullanılabilecek ve fayda sağlayacak olan destekler de mevcuttur. Fakat bu besin ögesi desteklerinin herhangi bir market rafından değil, sizden tüketilmesi istenilen takviye besin ögesini önce kendiniz minik bir araştırmayla ve muadilleriyle karşılaştırmalı, sonrasında eczanelerden temin etmelisiniz. Unutmayın marketler, eczane değildir.

Destekleyiciler

1. Asidofilus (Acidophilus)

Nedir: Asidofilus, bir probiyotiktir. Kullanım amacı genellikle sindirimi rahatlatmaktır.

Kullanım alanları: Hassas bağırsak sendromlarında, aft (pamukçuk) ve sistit gibi sindirim sisteminin ilintili olduğu rahatsızlıklarda takviye olarak kullanılmaktadır.

2. Biyotin (Biotin, B7 vitamini)

Nedir: Cilt sağlığı için sıklıkla kullanılan bir B vitamini çeşididir.

Kullanım alanları: kolay kırılan tırnaklar, zayıf saçlar

3. Kolin

Nedir: Son yıllarda keşfedilen ve B vitaminleri içerisine dahil edilen bir esansiyel bir bileşiktir.

Kullanım alanları: Genellikle safra kesesi hastalıkları

4. Koenzim Q 10 (Co-Q, Ubiquinone, Ubikinon)

Nedir: Vücutta üretilen bir bileşiktir fakat yaş ve diğer faktörler ile miktarı azalır.

Kullanım alanları: spor performansı, halsizlik, kalp hastalıkları (kalp yetmezliği dolayısıyla alan kişiler, alımı birden kesmemelidir. Durumlarını kötüleştirebilir. Başlarken ve bırakırken mutlaka hekim ve diyetisyen kontrolünde olmalıdır.)

5. Balık Yağı (Omega-3)

Nedir: Temel yağlardan olan EPA (eicosapentaenoic asit) ve DHA (docosaheksanoic asit) bakımından zengin olan balık yağı, kandaki trigliserit (bir çeşit kan yağı) seviyesini düşürür ve kandaki pıhtılaşmayı azalttığı bildirilmiştir (2).

Kullanım alanları: bağışıklık sistemi hastalıkları, büyüme ve gelişim çağları, günlük takviye

6. Folik Asit (B9 vitamini)

Nedir: Kırmızı kan hücrelerinin (alyuvar) oluşumu için gereklidir. Hücrelerin çoğalması için gerekli olan DNA sentezi açısından büyük önem taşımaktadır.

Kullanım Alanları: Anemi, kalp hastalıkları, hamilelik. Uyarı: Folik asidin yüksek dozlarda alınması, B12 vitamini eksikliğine bağlı olarak yaşanan anemi belirtilerinin fark edilmesini engelleyebilmektedir. Ayrıca, Metotreksat (antineoplastik ilaç grubundan bir ilaç, kemoterapi ajanı) kullanan kişiler tarafından yüksek dozda (günlük 1,000 mcg ve üzeri) kullanımından kaçınılmalıdır. İlacın yan etki göstermesine sebep olabilir.

7. İnositol (B8 vitamini)

Nedir: Hücre zarlarının oluşumunda önemli rol alır. Sinir sisteminde, iletimde görev almaktadır. Yağların vücutta taşınmasına yardımcı olmaktadır.

Kullanım Alanları: genellikle depresyon

8. Keten Tohumu Yağı (Bezir Yağı)

Nedir: Önemli yağlardan birisi olan alfa linoleik asit (ALA) bakımından zengindir.

Kullanım Alanları: Prostat sorunları (4)

9. Quercetin (kuarsetin)

Nedir: Vücutta alerji önleyici (antihistaminik) ve iltihap giderici (antiinflamatuar) etkileri bulunmaktadır.

Kullanım Alanları: Saman nezlesi, astım (5).

Referanslar

2. Elagizi, A., Lavie, C. J., O'Keefe, E., Marshall, K., O'Keefe, J. H., & Milani, R. V. (2021). An Update on Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acids and Cardiovascular Health. Nutrients, 13(1), 204. https://doi.org/10.3390/nu13010204

4. Azrad, M., Vollmer, R. T., Madden, J., Dewhirst, M., Polascik, T. J., Snyder, D. C., Ruffin, M. T., Moul, J. W., Brenner, D. E., & Demark-Wahnefried, W. (2013). Flaxseed-derived enterolactone is inversely associated with tumor cell proliferation in men with localized prostate cancer. Journal of medicinal food, 16(4), 357–360. https://doi.org/10.1089/jmf.2012.0159

5. Shen, P., Lin, W., Deng, X., Ba, X., Han, L., Chen, Z., Qin, K., Huang, Y., & Tu, S. (2021). Potential Implications of Quercetin in Autoimmune Diseases. Frontiers in immunology, 12, 689044. https://doi.org/10.3389/fimmu.2021.689044

Diyetisyen Seda Koca – Beslenme ve Diyetetik, Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesi